વ્યસન

વ્યસન ધ રિવોર્ડ ફાઉન્ડેશનનકારાત્મક પરિણામો હોવા છતાં અનિવાર્ય ઉપયોગ એ વ્યસનની ઓળખ છે. તેનો અર્થ એ છે કે જ્યારે વ્યસન નોકરીની ખોટ, નાબૂદ સંબંધો, નાણાકીય ગડબડ, હતાશા અને નિયંત્રણ બહારની લાગણીનું કારણ બને છે, ત્યારે પણ આપણે આપણી વ્યસનકારક વર્તણૂક અથવા પદાર્થને આપણા જીવનમાં બીજી કોઈ પણ ચીજ કરતાં વધારે પ્રાધાન્ય આપીએ છીએ.

અમેરિકન સોસાયટી ઓફ વ્યસન મેડિસિન દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલ વ્યસનની ક્લાસિક ટૂંકી વ્યાખ્યા છે:

વ્યસન એ મગજનો પુરસ્કાર, પ્રેરણા, યાદશક્તિ અને સંબંધિત સર્કિટરીનો પ્રાથમિક, લાંબી રોગ છે. આ સર્કિટ્સમાં તકલીફ એ લાક્ષણિક જૈવિક, મનોવૈજ્ઞાનિક, સામાજિક અને આધ્યાત્મિક અભિવ્યક્તિઓ તરફ દોરી જાય છે. આ વ્યક્તિગત પધ્ધતિથી પદાર્થના ઉપયોગ અને અન્ય વર્તણૂકો દ્વારા પુરસ્કાર અને / અથવા રાહતનો પ્રતિકાર કરે છે.

વ્યસનો સતત દૂર રહેવાની અક્ષમતા, વર્તણૂક નિયંત્રણમાં ક્ષતિ, તૃષ્ણા, એકના વર્તણૂકો અને આંતરવ્યક્તિત્વ સંબંધો, અને એક નિષ્ક્રિય લાગણીશીલ પ્રતિભાવ સાથે નોંધપાત્ર સમસ્યાઓનું પ્રમાણ ઘટાડવામાં આવ્યું છે. અન્ય ક્રોનિક રોગોની જેમ, વ્યસનો વારંવાર ઊથલો અને માફીના ચક્રનો સમાવેશ કરે છે. પુનઃપ્રાપ્તિ પ્રવૃત્તિઓમાં સારવાર અથવા સગાઈ વિના, વ્યસનો પ્રગતિશીલ છે અને અપંગતા અથવા અકાળ મૃત્યુ થઈ શકે છે.

ધ અમેરિકન સોસાયટી ઑફ વ્યસન મેડિસિન પણ લાંબી વ્યાખ્યા બનાવે છે. આ મહાન વિગતવાર વ્યસનની ચર્ચા કરે છે અને શોધી શકાય છે અહીં. આ વ્યાખ્યા છેલ્લે 2011 માં સુધારવામાં આવી હતી.

વ્યસન એ મગજની પુરસ્કાર પ્રણાલીમાં ફેરફારોની પ્રક્રિયાનું પરિણામ છે. આપણા મગજમાં પુરસ્કાર પ્રણાલી આપણને પુરસ્કારો અથવા આનંદ મેળવવા, પીડા ટાળવા અને ઓછામાં ઓછા શક્ય પ્રયત્નો અથવા ઊર્જાના ખર્ચ સાથે ટકી રહેવામાં મદદ કરવા માટે વિકસિત થઈ છે. અમને નવીનતા ગમે છે, ખાસ કરીને જો આપણે ઓછા પ્રયત્નોથી આનંદ અનુભવી શકીએ અથવા પીડા ટાળી શકીએ. ખોરાક, પાણી, બંધન અને મૈથુન એ મૂળભૂત પુરસ્કારો છે જે આપણે ટકી રહેવા માટે વિકસાવ્યા છે. જ્યારે આ જરૂરિયાતો દુર્લભ હતી ત્યારે તેમના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત થયું હતું, તેથી જ્યારે અમે તેમને શોધીએ છીએ ત્યારે અમે આનંદ અનુભવીએ છીએ. આ અસ્તિત્વ વર્તણૂકો બધા દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે ન્યુરોકેમિકલ ડોપામાઇન, જે ન્યુરલ પાથવેઝને પણ મજબૂત બનાવે છે જે અમને વર્તણૂકો શીખવા અને પુનરાવર્તન કરવામાં મદદ કરે છે. જ્યારે ડોપામાઇન ઓછું હોય છે, ત્યારે અમે તેમને શોધવા માટે અમને પ્રોમ્પ્ટ કરવા માટે વિનંતી અનુભવીએ છીએ. જ્યારે ઈનામ મેળવવાની ઈચ્છા ડોપામાઈનમાંથી આવે છે, જ્યારે ઈનામ મેળવવાથી આનંદ કે ઉત્સાહની લાગણી મગજમાં કુદરતી ઓપીયોઈડ્સની ન્યુરોકેમિકલ અસરથી આવે છે.

આજે આપણી વિપુલ દુનિયામાં, આપણે પ્રોસેસ્ડ, કેલરી-ગાense જંક ફુડ્સ અને ઇન્ટરનેટ પોર્નોગ્રાફી જેવા પ્રાકૃતિક પુરસ્કારોના 'અલૌકિક' સંસ્કરણોથી ઘેરાયેલા છીએ. મગજની નવીનતાના પ્રેમ અને ઓછા પ્રયત્નોથી આનંદની ઇચ્છા માટે આ અપીલ છે. જેમ જેમ આપણે વધુ વપરાશ કરીએ છીએ તેમ, આપણી સનસનાટીભર્યા થ્રેશોલ્ડ વધે છે અને આપણે વપરાશના પહેલાનાં સ્તરથી સહનશીલતા અથવા ઉત્તેજનાનો અભાવ અનુભવીએ છીએ. અસ્થાયી રૂપે પણ સંતોષ અનુભવવા માટે વધુ તીવ્રતાની આપણી જરૂરિયાત આ બદલામાં બદલાય છે. ઇચ્છા આવશ્યકતામાં પરિવર્તિત થાય છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, આપણે બેભાન તરીકે 'પસંદ' કરતા વધારે વર્તનની 'જરૂર' શરૂ કરીએ છીએ, વ્યસનથી સંબંધિત મગજમાં થતા ફેરફારો આપણા વર્તન પર નિયંત્રણ લે છે અને આપણે આપણી સ્વતંત્ર ઇચ્છા ગુમાવીએ છીએ.

શુદ્ધ ખાંડ, આલ્કોહોલ, નિકોટિન, કોકેઇન, હેરોઇન જેવા ખૂબ ઉચ્ચ પ્રોસેસ્ડ, ઓછા 'પ્રાકૃતિક' પુરસ્કારો પણ ઇનામ પ્રણાલીનો ઉપયોગ કરે છે. તેઓ કુદરતી પુરસ્કારો માટે બનાવાયેલ ડોપામાઇન માર્ગોને હાઇજેક કરે છે. ડોઝ પર આધાર રાખીને, આ પુરસ્કારો કુદરતી પારિતોષિકો સાથે અનુભવ કરતા આનંદ અથવા આનંદની તીવ્ર લાગણી પેદા કરી શકે છે. આ અતિશય ઉત્તેજન આપણી ઇનામ પ્રણાલીને સંતુલનથી દૂર કરી શકે છે. મગજ કોઈ પણ પદાર્થ અથવા વર્તનથી વળગી રહેશે જે તાણને દૂર કરવામાં મદદ કરે છે. સંવેદનાત્મક સિસ્ટમ પરના આ વધતા લોડનો સામનો કરવા માટે આપણા મગજ વિકસ્યા નથી.

વ્યસન પ્રક્રિયામાં ચાર કી મગજ બદલાય છે.

પહેલા આપણે સામાન્ય આનંદ માટે 'ડિસેન્સિટાઇઝ્ડ' થઈએ છીએ. આપણને ખુશ કરવા માટે ઉપયોગમાં લેવામાં આવતી સામાન્ય રોજિંદા આનંદની આસપાસ સુન્ન લાગે છે.

વ્યસનકારક પદાર્થ અથવા વર્તન બીજા મુખ્ય પરિવર્તન, 'સંવેદના' સાથે કામ કરે છે. આનો અર્થ એ છે કે ઘણા સ્રોતોથી આનંદ માણવાને બદલે, આપણે આપણી ઇચ્છાના objectબ્જેક્ટ અથવા તેનાથી કંઇક યાદ અપાવે છે તેના પર વધુ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીએ છીએ. અમારું માનવું છે કે આપણે તેના દ્વારા ફક્ત સંતોષ અને આનંદ અનુભવી શકીએ છીએ. આપણે સહનશીલતા બનાવીએ છીએ એટલે કે આપણે ઉત્તેજનાના ઉચ્ચ સ્તરની આદત બનીએ છીએ જે તેનાથી ખસી જવાના અગવડતાને દૂર કરે છે.

ત્રીજો પરિવર્તન એ 'હાયપોફ્રન્ટાલિટી' અથવા આગળની લોબ્સની ક્ષતિ અને ઘટાડો કાર્ય છે જે વર્તનને અટકાવવામાં મદદ કરે છે અને અમને અન્ય લોકો પ્રત્યે કરુણા અનુભવે છે. ફ્રન્ટલ લોબ્સ એ બ્રેક્સ છે જે અમને નિયંત્રિત કરવાની જરૂરિયાતવાળા વર્તણૂકોને પકડી રાખે છે. તે મગજનો તે ભાગ છે જ્યાં આપણે પોતાને બીજાના જૂતામાં મૂકી શકીએ છીએ જેથી તેમના દૃષ્ટિકોણનો અનુભવ કરી શકાય. તે આપણને અન્ય લોકો સાથે સહયોગ અને બંધન કરવામાં મદદ કરે છે.

ચોથું પરિવર્તન એક નિર્દિષ્ટ તાણ પદ્ધતિની રચના છે. આ અમને તણાવ અને અત્યંત વિચલિત થવું અત્યંત સંવેદનશીલ બનાવે છે, જે પ્રેરક અને અનિવાર્ય વર્તન તરફ દોરી જાય છે. તે સ્થિતિસ્થાપકતા અને માનસિક શક્તિના વિરુદ્ધ છે.

વ્યસન ધ રિવોર્ડ ફાઉન્ડેશનવ્યસન પછી પદાર્થના વારંવાર અને વધુ તીવ્ર ઉપયોગ (આલ્કોહોલ, નિકોટિન, હેરોઇન, કોકેન, સ્કંક વગેરે) અથવા વર્તન (જુગાર, ઇન્ટરનેટ પોર્નોગ્રાફી, ગેમિંગ, શોપિંગ, જંક ફૂડ ખાવું) જે મગજની રચના અને કામગીરીમાં પરિવર્તન લાવે છે તેના પરિણામથી . દરેકનું મગજ અલગ હોય છે, કેટલાક લોકોને આનંદનો અનુભવ કરવા અથવા વ્યસની બનવા માટે બીજા કરતા વધારે ઉત્તેજનાની જરૂર હોય છે. કોઈ ચોક્કસ પદાર્થ અથવા વર્તન પર સતત ધ્યાન અને પુનરાવર્તન મગજને સંકેત આપે છે કે આ પ્રવૃત્તિ જીવંત રહેવા માટે મહત્વપૂર્ણ બની ગઈ છે, ભલે તે ન હોય. મગજ પોતાને તે પદાર્થ અથવા વર્તનને ટોચની અગ્રતા બનાવવા માટે ફરીથી ગોઠવે છે અને વપરાશકર્તાના જીવનમાં બાકીનું બધું અવમૂલ્યન કરે છે. તે વ્યક્તિના દૃષ્ટિકોણને ટૂંકાવી દે છે અને તેના જીવનની ગુણવત્તાને ઘટાડે છે. જ્યારે મગજ વારંવારની વર્તણૂકના પ્રતિસાદ લૂપમાં અટવાઈ જાય છે ત્યારે તે 'ઓવર લર્નિંગ' ના સ્વરૂપ તરીકે જોઇ શકાય છે. આપણે આપણી આસપાસની કોઈ બાબતે સભાન પ્રયત્નો કર્યા વિના આપમેળે પ્રતિસાદ આપીએ છીએ. આથી જ અમને આપણા નિર્ણયો વિશે સભાનપણે વિચારવામાં અને એવી રીતે પ્રતિક્રિયા આપવા માટે મદદ માટે મજબૂત તંદુરસ્ત ફ્રન્ટલ લોબ્સની જરૂર છે કે જે આપણા લાંબા ગાળાના હિતોને પ્રોત્સાહન આપે અને માત્ર ટૂંકા ગાળાના અરજને નહીં.

ઇન્ટરનેટ અશ્લીલતાના વ્યસનીના કિસ્સામાં, ફક્ત લેપટોપ, ટેબ્લેટ અથવા સ્માર્ટફોન વ્હિસ્પરની દૃષ્ટિ એ વપરાશકર્તાને સંકેત આપે છે કે આનંદ 'ખૂણે આસપાસ છે'. ઈનામની અપેક્ષા અથવા પીડાથી રાહત વર્તનને દોરે છે. સાઇટ્સમાં વૃદ્ધિ કે જે વ્યક્તિને પહેલાં "ઘૃણાસ્પદ અથવા તેના લૈંગિક સ્વાદ સાથે મેળ ખાતી નથી" મળી છે તે અડધા વપરાશકર્તાઓ દ્વારા સામાન્ય અને અનુભવી છે. ક્લિનિકલ અર્થમાં સંપૂર્ણ વિકસિત વ્યસન મગજના ધુમ્મસ, હતાશા, સામાજિક એકલતા, વૃદ્ધિ, સામાજિક અસ્વસ્થતા, ફૂલેલા મુશ્કેલીઓ, કામ પ્રત્યે ઓછું ધ્યાન અને કરુણાના અભાવ જેવા સમસ્યારૂપ માનસિક અને શારીરિક અસરો પેદા કરવાના મગજના પરિવર્તનનું કારણ બનવા માટે જરૂરી નથી. અન્ય માટે.

વ્યસન ધ રિવોર્ડ ફાઉન્ડેશનપ્રાકૃતિક રીતે કોઈ પણ ડોપામાઇન ઉત્પાદક પ્રવૃત્તિનો પીછો કરવો તે આપણા મગજને તેના જીવન ટકાવી રાખવા માટે મહત્ત્વપૂર્ણ અથવા મહત્ત્વના તરીકે જોવામાં આવે છે તે બદલીને અનિવાર્ય બની શકે છે. આ મગજ બદલામાં બદલાતા આપણા નિર્ણયો અને વર્તન પર અસર કરે છે. ખરાબ સમાચાર એ છે કે એક વ્યસન વિકસિત સરળતાથી અન્ય પદાર્થો અથવા વર્તણૂકો માટે વ્યસન તરફ દોરી શકે છે. આવું ત્યારે થાય છે જ્યારે મગજ એક હિટ, અથવા ડોપામાઇન અને ઑપિિયોઇડ્સનો ઉદ્દેશ્ય, અન્ય સ્થળેથી મેળવીને ઉપાડના લક્ષણોમાંથી આગળ રહેવાનો પ્રયાસ કરે છે. કિશોરો વ્યસન માટે સૌથી સંવેદનશીલ છે.

સારા સમાચાર એ છે કે કારણ કે મગજના પ્લાસ્ટિક છે, આપણે નવા શરૂ કરીને અને પાછળની જૂની ટેવ્સ છોડીને હાનિકારક વર્તણૂકોને મજબૂત બનાવવાનું બંધ કરી શકો છો. આ જૂના મગજ માર્ગો નબળા અને નવી રચના કરવામાં મદદ કરે છે તે કરવું સરળ નથી પરંતુ સમર્થન સાથે, તે કરી શકાય છે. હજારો પુરૂષો અને સ્ત્રીઓ વ્યસનમાંથી પાછાં ફર્યાં છે અને સ્વતંત્રતા અને જીવનના નવા ભાડાપટ્ટાનો આનંદ માણે છે.

અનસ્પ્લેશ પર ગ્રઝેગોર્ઝ વોલ્કઝાક અને બ્રુક કેગલ દ્વારા ફોટો